پارگی رباط صلیبی قدامی و درمان آن

با سلام خدمت شما دوستان و همراهان همیشگی

در این مقاله قصد داریم در مورد پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)و درمان آن مطالبی را در اختیار شما قرار دهیم به این امید که مفید واقع شود جهت دیدن تصاویر میتوانید یه وبسایت ما مراجعه فرمایید ...

ACL چیست؟

ACL(ANTERIOR CRUCIATE LIGAMENT) همان لیگامان صلیبی قدامی میباشد که از قسمت قدامی استخوان تیبیا(درشت نی)به سمت بالا عقب و خارج حرکت کرده و به قسمت داخلی کندیل خارجی ران متصل میگردد.این لیگامان ثبات اصلی زانو را در برابر حرکت استخوان درشت نی به سمت جلو و چرخش خارجی آن بر عهده دارد . خود این لیگامان از دوقسمت قدامی-داخلی و خلفی-خارجی تشکیل گردیده است که در حالت صاف بودن زانو ؛قسمت خلفی –خارجی و در صورت خم بودن زانو قسمت قدامی-داخلی تحت کشش قرار میگیرد.

متاسفانه بدلیل جریان خون بسیار کم این لیگامان امکان ترمیم آن وجود ندارد و درصورت پارگی ترمیم نمیگردد.

مکانیسم آسیب ACL

آسیبهای تماسی:تنها 20%آسیبهایACLرا شامل میشودو معمولا با ضربه مستقیم به خارج زانو درحالیکه زانو اندکی خم میباشد اتفاق می افتد.

آسیبهای غیر تماسی:80%آسیبهای ACLرا شامل میشود و معمولا هنگام فرود آمدن از حالت پرش و یا HYPER EXTENTION(صاف شدن بیش از حد زانو)اتفاق می افتد.

مردان و زنان؟؟؟

نسبت آسیب این لیگامان در خانمها 2تا 8برابر آقایان میباشد که از جمله دلایل ان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

عوامل بیومکانیک:مانند پهنای بیشتر لگن در خانمها-زانو ضربدری-صافی کف پا و...

عوامل ساختاری:مانند پهنای بیشتر ACL-باریکتر بودن INTER CONDYLAR NOTCH

عوامل حرکتی :مانند فرود امدن خانمها با زانوی صاف –استفاده کمتر از عضله هامسترینگ و ...

عوامل هورمونی:

علائم آسیب ACL:

1-تورم زانو در کمتر از 2ساعت پس از آسیب

2-محدودیت حرکتی زانو

3-مثبت شدن تست های اختصاصی

4-خالی کردن زانو

5-احساس لقی و بی ثباتی

6-تایید توسط یافته های رادیولوژی

MRIزانوی سالم:

MRIزانوی آسیب دیده:

اندیکاسیون های جراحی رباط صلیبی قدامی:

1-سن زیر 45سال

2-فعال بودن بیمار

3-آسیب های همراه مانند آسیب مینیسک؛رباط های طرفی و...

4-خالی کردن و قفل کردن زانو

5-بی ثباتی شدید زانو

6-تورم و درد مزمن

ممنوعیت های عمل جراحی:

1-سن بالای 45سال

2-بی تحرکی و عدم فعالیت بدنی

3- قفل نکردن و خالی نکردن زانو

4-عدم توانایی بیمار برای انجام پروسه توانبخشی پس از عمل

5-تغییرات تخریبی در مفصل زانو و کشکک

6-آتروفی و ضعف شدید عضلانی

7-محدودیت حرکتی زانو

8-چاقی و BMIبیشتر از30

9-عفونت ها

10-انحرافات زانو مانند زانو ضربدری و زانو پرانتزی

نکته مهم:

1.هرگز برای انجام این عمل جراحی عجله نکنید توجه داشته باشید که شرط موفقیت آمیز بودن عمل جراحی انجام فیزیوتراپی مناسب قبل از عمل میباشد . هرگز با وجود تورم در زانو ؛محدودیت حرکتی و ضعف عضلانی تن به عمل جراحی ندهید .

2.در صورت وجود آسیب همراه ابتدا به درمان آن پرداخته و پس از بهبود کامل آن رباط صلیبی را جراحی نمایید.

3.بهتر است بازه زمانی بین آسیب و جراحی حدود 3تا5ماه باشد.

تکنیک های جراحی:

امروزه از روش آرتروسکوپی برای بازسازی رباط صلیبی استفاده میگردد و رباط آسیب دیده را خارج کرده و یک گرافت را جایگزین ان نموده و به استخوان ران و ساق پیچ می نمایند.

این گرافت میتواند از تاندون پتلار یا همسترینگ یااز جسد و یا از جنس مصنوعی باشد که امروزه استفاده از گرافت همسترینگ(سمی تندینوسوس-گراسیلیس)متداول تر میباشد.

باید ها و نباید ها پس از عمل جراحی:

پس از عمل جراحی ؛جراح بدلیل اطمینان از صحت عمل تست لاچمن را بر روی زانو انجام داده و میزان جابجایی را چک میکند همچنین 30بار زانو را 0تا120درجه خم کرده تا از عملکرد آن مطمئن شود .پس از عمل جراحی جهت جلوگیری از تورم و تشکیل لخته و احتمال امبولی از جوراب واریس برای بیمار استفاده میکنند .داروهای انتی بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت برای بیمار تجویز میشود . داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)جهت کاهش درد و تورم به مدت یک هفته برای بیمار تجویز میشود . جهت جلوگیری از ایجاد لخته خون داروهای ضد انعقاد خون از جمله آسپرین به مدت 10روز توسط پزشک تجویز میگردد.روز بعد از عمل خونهای داخل مفصل آسپیره گردیده وپس از ویزیت بیمار توسط فیزیوتراپیست و راه اندازی بیمار با عصا و انجام توصیه های لازم دئر صورت صلاحدید پزشک ؛از بیمارستان مرخص میگردد.

تمرین درمانی پس از عمل جراحی:

به بیمار آموزش داده میشود که از روز بعد از عمل انقباض عضله کوادریسپس و عضلات باسن و همینطور حرکت پمپ مچ پا را انجام دهد.

وزن اندازی:وزن اندازی به نظر جراح بستگی دارد و باید طبق دستور او عمل کرد اما بطور کلی بیمار باید تا 4هفته با دو عصا و 2هفته نیز با یک عصا راه رفته و پس از 6هفته بدون عصا راه میرود.

تحقیقات نشان میدهد بیمارانی که بلافاصله بعد از عمل مقداری وزن روی پای مورد نظر میگذارند نسبت به بیمارانی که تا چند هفته پای خود را روی زمین نمیگذارند کمتر به درد های جلوی زانو دچار میشوند.

استفاده از بریس:منابع صحبتهای ضد و نقیضی در رابطه با لزوم استفاده از بریس پس از عمل دارند و بدین ترتیب استفاده از بریس نیز به نظر جراح بستگی دارد ولی در صورت استفاده معمولا تا 6هفته باید استفاده گردد.

دامنه حرکتی زانو :در صورت عدم وجود آسیب همراه مانند اسیب مینیسک و...در هفته اول باید زانو صاف گردد و 5درجه نیز هایپر اکستنشن داشته باشد .پس از هفته دوم زانو باید 90درجه خم گردد.پس از 4هفته 120درجه و پس از 6 هفته 135درجه .

صاف شدن زانو بسیار مهم میباشد که هر چه سریعتر باید بدست آید معمولا درصورتیکه زانو پس از 4هفته کامل صاف نگردد کار بیمار به جراحی دوباره میکشد.

تمرینات موثر برای صاف شدن زانو:

TOWEL EXERCISE:مطابق شکل یک حوله زیر مچ پای خود قرار داده بطوریکه زیر زانو خالی باشد . اینکار را 6مرتبه در روز و هر مرتبه بمدت 10دقیقه انجام دهید.

در صورتیکه پس از هفته اول زانوصاف نگردد از هفته دوم باید وزن نیز روی زانو گذاشته شود که میزان آن میتواند تا 10کیلوگرم افزایش یابد.

PRONE HANGE:مطابق شکل در حالت دمر خوابیده بطوریکه مچ پای شما از تخت بیرون باشد یک حوله نازک بالای کشکک قرار دهید تا کشکک شما اذیت نگردد.10دقیقه در این وضعیت بمانید.جهت فشا بیشتر میتوانید از وزنه استفاده نمایید.

تمرینات موثر برای خم شدن زانو:

ROLLING –STOOL EXERCISE:مطابق شکل روی یک صندلی چرخدار نشسته و با حرکت صندلی به جلو زانو خود را خم نمایید.این کار را 6بار در روز و هر بار بمدت 10دقیقه انجام دهید.

WALL SLIDE:مطابق شکل پای خود را بر دیوار گزاشته و اجازه دهید آرام بسمت پایین سر بخورد.

جهت بدست آوردن دامنه حرکتی استفاده از دستگاه CPMبسیار مفید میباشد .

حرکت کشکک:قبل از تمرینات دامنه حرکتی کشکک را در 4جهت داخل –خارج –بالا و پایین حرکت داده و در هر حالت 10ثانیه نگه دارید این کار را 5دقیقه انجام دهید.

اقباض عضله چهارسر رانی:مطابق شکل عضله چهار سر ران را منقبض کرده و 10ثانیه نگه دارید اینکار را 20مرتبه و هر 2ساعت تکرار کنید.

جهت آگاهی از قابل قبول بودن انقباض انرا با طرف مقابل مقایسه کنید و یا اینکه با یک انقباض خوب کشکک شما یک سانتیمتر به بالا حرکت میکند.

این تمرین از روز اول بعد از عمل باید انجام گیرد.

SLR:یک هفته پس از عمل میتوان تمرین SLRرا مطابق شکل انجام دادو و درصورت کنترل کامل این تمرین در

4جهت انجام گیرد.

نکته مهم در انجام این تمرین قفل بودن زانو(عدم وجود EXT LAG)میباشد درصورت عدم توانایی در قفل کردن کامل زانواینکار را با استفاده از بریس انجام دهید.

در صورت کنترل کامل حرکت از وزنه نیز میتوان استفاده نمود .باید دقت کرد وزن آن از 10درصد وزن بدن شما بیشترنباشد.

تمرینات کششی:

کشش عضلات همسترینگ و دوقلو از روز اول پس از عمل باید انجام گیرد.

در صورت بازسازی با استفاده از تاندون همسترینگ توجه داشته باشید که عضله شما حساس بوده و مستعد درد و کشیدگی میباشد.هنگام کشش همسترینگ حرکت باید کاملا بدون درد باشد .

تقویت عضلات گلوتئال:

در حالت خوابیده عضلاتباسن را منقبض کنید و این انقباض را 10ثانیه نگه دارید.20مرتبه تکرار کنید و 3ست انجام دهید

تقویت همسترینگ:

تقویت عضله پشت ران (همسترینگ)در پروسه توانبخشی پس از عمل جراحی رباط صلیبی قدامی حیاتی میباشد زیرا این عضله باعث کاهش فشار بر روی رباط صلیبی قدامی میگردد

از هفته اول پس از عمل مطابق شکل قرار گرفته و پاشنه پای خود را به زمین فشار دهید 10ثانیه نگه دارید و 20مرتبه تکرار کنید .3ست اینکار را انجام دهید.

دقت داشته باشید در صورت استفاده از گرافت همسترینگ جهت جلوگیری از آسیب این عضله این حرکت را 4هفته به تاخیر بیاندازید.

تمرینات زنجیره حرکتی بسته:

این تمرینات شامل اسکات زدن کنار دیوار –terminal knee ext-leg pressو...میباشد.از زمانی که شما بتوانید 50%وزن خود را روی اندام درگیر بیاندازید میتوانید این تمرینات را شروع کنید.

دوچرخه ثابت:

پس از 4هفته از عمل میتوانید دوچرخه ثابت را شروع کنید در ابتدا از مقاومت کم شروع کرده و بتدریج مقاومت و سرعت را افزایش دهید .زین دوچرخه را در اوایل کار در ارتفاع بالا قرار دهید.

آب درمانی:

راه رفتن در آب پس از 4هفته در صورت قدرت کافی عضله چهارسر میتواند شروع شود .

مراقب کف استخر باشید زیرا احتمال سر خوردن وجود دارد.

تمرینات تعادلی:

بدون اغراق باید گفت تمرینات تعادلی مهمترین بخش درمانی را شامل میگردد و اهمیت آن از تقویت عضلات بیشتر نباشد ؛کمتر هم نیست.

از همان هفته اول میتوانید weight shift را با عصا و چشم بسته انجام دهید .

به محض کنار گذاشتن عصا تمرینات ایستادن تک پا و در صورت امکان با چشم بسته را انجام دهید.

پس از 6هفته تمرینات تخته تعادل شروع میگردد.

تقویت عضله دوقلو:

پس از چهار هفته مطابق شکل به تقویت این عضله بپردازید .

تقویت عضلات اطراف هیپ:

حرکت SLRدر 4جهت نیز تقویت عضلات اطراف هیپ میباشد که میتوان پس از چند روز این حرکت را با کش انجام دهید .

تقویت این عضلات را بعد از 4 هفته میتوان با دستگاه HIP MACHINEانجام داد.

HAMSTRING CURL:

پس از 6 هفته میتوان همسترینگ را با دستگاه تقویت نمود.

QUADRICEPS TABLE:

تقویت عضله چهارسر را در زنجیره حرکتی باز میتوان پس از6هفته انجام داد.

نکته بسیار مهم اینست که تا 3ماه نباید تقویت چهارسر را در دامنه کامل انجام دادوفقط باید بین 90تا45 درجه این عضله را تقویت نمود.

دویدن:

دویدن را میتوانید 18هفته پس از عمل شروع کنید.جهت شروع دویدن تمام شرایط زیر باید محقق گردد:

1-عدم درد و تورم زانو

2-خالی نکردن زانو

3-قدرت کوادریسپس 70%سمت مقابل باشد

4-دامنه حرکتی زانو کامل باشد

5-اختلاف دامنه بی ثباتی دوطرف بیش از 3میلیمتر نباشد

بازگشت به فعالیتهای ورزشی:

در صورت محقق بودن شرایط زیر پس از 6ماه میتوانید به فعالیت ورزشی خود بازگردید:

1-عدم درد و تورم زانو

2-خالی نکردن زانو

3-اختلاف بی ثباتی دوطرف کمتر از 3میلیمتر

4-قدرت کوادریسپس 90%سمت مقابل

5-قدرت همسترینگ100%سمت مقابل

6-نسبت همسترینگ به کوادریسپس بیش از 70%

7-پاس کردن تست های تعادلی و فانکشنال

تمام این مراحل باید زیر نظر فیزیوتراپیست اختصاصی زانو انجام گیرد .

سوالات خود را با ما درمیان بگذارید...

به امید یک زندگی بدون درد                                          فیزیوتراپیست علیرضا سپهری